Jos (Janus) van Wiel, visser van mensen.

Als overweging gebruikt door zijn zoon Arie van de Wiel, tijdens een vesperdienst op zaterdag 6 februari in de Ansfriduskerk te Amersfoort.

Bij deze lezing over vissers aan het meer gaan mijn gedachten terug naar een wat bijzondere man uit het dorp van mijn jeugd. Een wat stille man die tegen het eind van een arbeidzaam leven getroffen werd door een ziekte die hem belette voldoende energie aan te boren om zijn dagelijks werk te kunnen voortzetten. Hij werd ziek, langdurig ziek, en zocht een passende invulling van zijn dagen. En die vond hij aan de waterkant.

Regelmatig toog hij met een vishengel op zijn rug en met visvoer in zijn achterzak op pad om aan één van vele mooie vennen in de omgeving zijn geluk te beproeven.

Helaas kwam hij regelmatig aan het eind van de dag thuis met de melding dat de vis vandaag niet had willen bijten. Meer dan eens was dat de schuld van het weer: te warm of te koud. Vaak lag het ook aan het visvoer: “dat nieuwerwetse voer, dat lusten die vissen niet”. En een enkele keer was het de schuld van het materiaal dat hij gebruikte: “verkeerde hengel meegenomen”!

Maar wat de werkelijke oorzaak was kwam niet boven tafel.

Wat er écht aan die waterkant gebeurde had niet zoveel met de echte hengelsport te maken. Als onze visser namelijk aankwam aan het beekje zocht hij een mooi plaatsje, ergens aan het begin van het bos, waar hij goed zicht had op de wandelaars die daar langs zouden komen. Ze konden dan niet onopgemerkt voorbijgaan. Hij begon vervolgens met het uitpakken van zijn spullen. Het eerste dat uit de tas kwam was een lunchzakje. Het tweede was steevast een thermoskan met koffie. En voordat de eerste koffie was ingeschonken, had een eerste wandelaar zich al gemeld. Even later de tweede. En weldra was er een derde die hem aansprak. Zo ontstonden vaak geanimeerde gesprekken. De vissen verdwenen letterlijk naar de achtergrond.

Het waren vaak gesprekken over de bekende koetjes en kalfjes, het weer, of de crisis, maar soms hadden voorbijgangers er gewoon behoefte aan om even het hart te luchten, te delen wat hen al weken bezighield en in een enkel geval legden ze hun hele ziel en zaligheid aan de waterkant neer. En altijd had onze visser voor al die mensen een gewillig oor en vaak ook een extra kop koffie.  Hij sprak bemoedigend tegen degenen die in de put leken te zitten. Hij kon ook boos worden als hij vond dat iemand zijn leven nu toch eindelijk eens over een andere boeg moest gooien. Ook hij had wijze woorden beschikbaar zodra daaraan behoefte bestond.  En zo ging het de hele middag door. Het lijntje werd nauwelijks uitgeworpen, … maar de vangst was groot.

Want al viste onze visser achter het net wat betreft de griend en de snoekbaars, hij werd veel meer een visser van mensen, precies zoals we vandaag lezen in het Evangelie van Lucas.

En dat deed hij op een bijzondere manier. Zonder ook maar één keer over Jezus te spreken, zonder teksten uit het evangelie aan te halen; laat staan het Koninkrijk Gods te benoemen.  En toch was hij daar onbewust steeds mee bezig. Al deze elementen kwamen voorbij, maar vooral in zijn eigen woorden, in zijn aandacht voor anderen; zijn luisterend oor en milde toon.

Zoals die man aan de waterkant mogen ook wij vissers van mensen worden. mensen die we vangen voor het koninkrijk van God.

Als je dat “vangen van mensen” zo sec leest, kan het nogal beklemmend overkomen. Alsof we mensen -koste wat kost- ergens bij moeten betrekken, tegen hun wil, omdat wij wel denken te weten wat goed hen is.

Maar daar gaat het Jezus helemaal niet om.

Jezus wil graag dat mensen deelgenoot worden van het Rijk van zijn Vader: van de grote beweging van Gods liefde. Een beweging die open staat voor alle mensen: mensen van allerlei pluimage, ongeacht hun

afkomst, arm of rijk, jong of oud. Ras en huiskleur doen er niet toe. Al die mensen mogen opgenomen worden in dat ene volk: Gods eigen kinderen.

En Hij vraagt aan ons die mensen op te zoeken, te vinden. Hen door onze daden bewust te maken van de keuze die zij hebben voor Gods Liefde. Want dat is wat Jezus bedoelt met het vangen van mensen: treedt naar ze toe, heb een luisterend oor, maak liefde zichtbaar in je daden en overtuig zo anderen ervan dat God er ook voor hen wil zijn.

Zo heeft Jezus immers zelf ook gedaan.  Het verhaal van Lucas staat aan het begin van Zijn leven met de apostelen. Tot dat moment trok Jezus zelf door het Joodse land om de blijde boodschap te verkondigen. Vanaf vandaag, de dag die in het Evangelie staat beschreven, vormt Jezus een groep om zich heen, zijn latere apostelen. Vanaf vandaag wil hij het niet meer alleen doen, maar vraagt Hij zijn leerlingen, en door hen ook aan ons, met hem op te trekken en de blijde boodschap te verkondigen. Wij mogen zijn helpers worden. Wij zijn de eersten die horen over de grote belofte van Liefde. En wij mogen die belofte in onze eigen woorden en in onze eigen daden doorgeven aan anderen.

Telkens weer, elke dag opnieuw, stelt God die ene vraag aan ons:  “Adam, mens, waar ben je”. Zoals hij al deed in de eerste tijden. Wij worden uitgedaagd op die vraag steeds volmondig te antwoorden: “Hier ben ik, zendt mij! Maak mij visser, visser van mensen.”

Moge het zo zijn.

Moeten is dwang en huilen klein kindergezang.

Ik weet ’t nie meer, as ge mar wit dat ge mee men getrouwd zet dan witte genoeg.

Alles is goed, behalve ik.

Hoe minder dat ge it, hoe liever dak’t heb, as ge mar gezond zet.

Ge moet mee oew eigen huid naar de mart.

Moeten is een lelik woord.

We moeten niks we leven in een vrij land.

Ik heb net zoveel zin as twee die gin zin hebben.

Hedde d’r al mee gedild.

D’r is ginnen boer zo stom of hij paast z’n klompen veurdat ie ze kopt.

’t Kan mar vijf minute schele.

Waarom zitten er meer mannen in de gevangenis dan vrouwen?
Omdat er meer vrouwen in de kerk zitten dan mannen!

Woar goadde nar toe Pa? Nar Bommels konte.

Wie het langst leeft, kregt alle ouw broeken.

Moeder wat zie dér goed uit, daor koop ik niks veur.

Allee op oeuw achterste been.

Hoe gaot ’t moeder, lauw loenen mee de klep dicht.

Je mag wel alles eten maar niet alles weten.

“Met de complimenten van ons papa”.
Ik heb meer spet (spijt) van ’t geen da’k weggegooid heb as van ’t geen da’k bewoard heb.

Ouwe schuren branden fel.

Wie z’n eigen goed bewaort, bewaort g’n rotte appelen.

Ge kunt toch wel daanse als daanste nie mee de prins.

Werken is nie erg, mar d’r goai zoveul vrije ted (tijd) inzitten.

De kleren maken de man, maar de man maakt de kleren.

Janus van de Wiel aan de afwas;
er kwam een leviet voorbij,
er kwam een priester voorbij,
(Niemand hielp met de afwas)
er kwam een Samaritaan voorbij,
deze hielp met de afwas.

Arbeid adelt, maar de adel arbeidt niet.

Ted zat komt te laot.

Wie nao tien uur nog op straot loopt dugt nie.

Maar dan roepen wij ach moedertje net als kleine kinderen.

Er is maar een gezellig sacrament en dat is het huwelijk.

Leeft vrolijk en trouwt nooit.

Ik ben liever mee kwaoi weer thuis dan mee goei weer op de fabriek.

Potten kekers komen nie in d’n hemel.

Geld verzoet d’n arbeid.

Wat zoude gij nie willen Anna.

Als ge ziek bent moette ‘t tegen niemand iets zegge, dan wit er niemand iets van.

Ons Lee en ons Pie dat zijn er geen drie,
Maar ons Lee en ons Pie dat zijn ermaar twee.

Mie mui hedde ’n goei bui.

Er is mar een Lieve Vrouw en die stoai in den Bosch op d’n sokkel.

De ge gelek verrekt, zee Drieka ten Have.

Hoe gaot ‘t, maotig zee Peer van de Velde.

’t Leven is geen lolletje, zee Jan Harm.

Werken is zaolig zeeën de Begijntjes en ze droegen mee drieën unnen bonstaok.

In de kerk of kroeg kom je nooit te vroeg.

’t Smoesje is goed maor ’t praotje deugt nie.

Alle mensen maoken fouten mar de grootste stommerikken ’t miste.

Keulen en Aken zijn ok nie in een dag kapot gegooid.

Ik kan m’n eigen mee ander meeseleed nie troosten.

’t Is in de wereld zo gesteld alle waor is nar z’n geld.

Beter ’n luis in de pot dan gin vet.

As ge mar wit dat ’t vlees beter is dan de botjes dan witte genoeg.

De liefde is blind, de liefde is nie blind, ze verrekt dat ze kekt.

As de godslamp aon is, is ze nog nie uit.

Ge verliest heel oe verstaand mee al det gelees.

Kom vrij in mij kantoor doorsnuffel alle hoeken.
Maar handen in de zak en ogen uit de boeken.

Mee wachten kan’k nie klaor kome.

Moette Corre thee of Doore thee.

Hard lopen helpt nie, ge moet op ted van huis gaon.

Op bed gaon de miste mense dood.

Van Nooie is ok maar unne meens.

As ge mee oewen arremoei ginne road wit, is’t nie werd dat ge’um hedt.

Beter ene keer weelde, dan altijd arremoei.

Al wie in de Rijen wil gaan vrijen,
moet hebben veel geld op zak.
Want in de Rijen hebben ze niets
dan kale kak en kale swiet.
Kale kak en kale swiet
is alles wat ge op de Rijen ziet.

Oe ege legitimere ging vruger veul makkelelijker as vandaog.
Nie mee ’n paspoort, ’n vingerafdruk of ’n irisscan.

Nee, det ging zo.

As ik vroeger ergens ging speule
Da ging ’t legitimere zo.

“Van wie zedde gij d’r ene ?”
“Van van Iersel !”

“Van van Iersel,! “, “van welke van Iersel ?”
“Van Kees van Iersel !”, “van Kees van Iersel ?”
“Van de Kretemolenstraot!, “ van de Kretemolenstraot ?”
“Van de klermaoker!”
“Oh van de Klermaoker ?”
“Dan is’t goed! “

’t Ging ook zo as ik mee ’n vriendje thuis kwaam.

“Van wie zedde gij d’r ene”
“Van van de Ven!”, “ Van van de Ven?”
“Van welke van de Ven?”
“Van d’n Berkelse weg!”
“Werkt jullieën pa in Tilburg?”
Nee, die werkt bij van Lier in Loon op Zaand, saomen mee Mari van Ingen!”
“Oh dan is’t goed. “
“Nou kom dan maor gouw binne.”

Rikken.

Wie is er in Brabant niet mee opgegroeid, mee kaarten. (met het kaartspel)
Jokeren, zwikken, harten jagen, toepen, klaverjassen, pesten, rikken noem maar op ieder kind leerde thuis wel het ene of het andere kaartspelletje. Vooral in de tijd dat de televisie nog geen gemeen goed was en men ’s-avonds gewoon thuis bleef om de avond met elkaar door te brengen. De huiskamer en de keuken waren vaak de enigste vertrekken die verwarmd werden dus men bleef ’s-winters gewoon beneden bij de kachel zitten. Moeder zorgde voor de gezelligheid mee ’n tas koffie en ’n borreltje op zaterdag en zondag en men kwam de tijd wel door. Ook een goeie sigaar of een pijp hoorden er bij. In die tijd had schijnbaar niemand last van de rook.
Van alle hierboven genoemde kaartspellen was rikken toch wel het spel onder de spelen en dan vooral voor de mannen. Als de geest scherp was en de handen de kaarten vast konden houden kon men tot op hoge leeftijd doorgaan met kaarten.

Zo was erbij ons thuis een kaartclub van vier man, die elke week op woensdagavond bij een van de deelnemers thuis gingen rikken. Dus eens per maand kwamen de heren ook bij ons thuis. Pieter van Dam was erbij, Willem van Lamoen, Kees van Iersel en nog een vierde man waarvan ik me de naam niet meer herinner, mogelijk Marinus Witlox.
Wij als kinderen moesten dan op tijd naar bed, want er moest in de huiskamer gerikt worden en daar konden ze ons niet bij gebruiken. Het was natuurlijk vroeger naar bed dan anders, dus werd het wat donderjagen tot onze pa naar boven kwam om te zeggen dat het stil moest zijn.
Er werd serieus gekaart, om het spel, er moest uitgehaald worden wat er inzat. Om het geheel wat spannender te maken werd er gekaart om geld, maar om een gulden per avond te verliezen moest je wel heel kwaoi (slechte) kaart hebben. Het spel moest zoals gezegd gespeeld worden zoals het hoorde, eruit halen wat erin zit. Dus elk spel moest worden nagesproken, als jij dit had gespeeld en de ander die kaart dan het spel anders gelopen en hadden we meer slagen gehaald. Ook spellen van zo’n tien jaar geleden werden nog weleens doorgesproken, toen vielen de kaarten zo en dat had nu ook kunnen gebeuren. Het gebeurde zo heftig dat de kaartclub om één cent uiteen viel. Niet om de cent op zich maar omdat het spel niet gespeeld was zoals het hoorde, men kon het niet eens worden over de speelwijze. Het betekende het einde van de bovengenoemde kaartclub.

Nu eerst maar iets over de spelregels. Deze regels kunnen plaatselijk en per familie verschillen. Het spel wordt gespeeld met vier spelers en 52 kaarten.
Iedere speler krijgt dertien kaarten van de gever. Eerst drie maal twee kaarten en dan twee maal twee en een maal drie kaarten.
Na het eerste spel mogen de kaarten niet meer geschud worden. Men schuift de slagen bij elkaar en heft de kaarten. Heffen wil zeggen de ene helft kaarten over de andere helft kaarten heen tillen.
Nadat de kaarten gegeven en opgeraapt zijn kan het spel beginnen. De speler links naast de gever, mag het spel beginnen en zeggen wat hij gaat doen. Hij kan b.v. passen dan zijn, zijn kaarten niet zo goed. Hij kan ook zeggen, ik rik. De volgende spelers kunnen dit bod van – ik rik – overtreffen of passen. Bij een rik moet je met een maat samen zeven van de dertien slagen halen. De rikker kiest zijn maat naar aanleiding van de kaarten die hij in de hand heeft zodat hij van zijn maat steun kan verwachten. Hij kan b.v. met een hand goede klaveren, een aas met zes andere hogere klaveren, ruiten aas meevragen omdat hij zelf ook wel wat leuke ruiten in de hand heeft. En zo verwachten een goede rik te kunnen spelen samen met de maat die ruiten aas in de hand heeft.
Men kan b.v. ook beter rikken, acht of meer slagen alleen spelen of misere, bij misere mag geen enkele slag gehaald worden. Aan het eind van dit verhaal geef ik wat technische termen, het uitleggen van alle regels zou nu te ver gaan.
Vele kaartcubjes in allerlei samenstellingen volgden elkaar op. Zo was er eentje samen met Tinus Mutsaerts. Tinus Mutsaerts was een goede rikker die de nodige risico’s durfde te nemen. Met b.v. een ruiten aas met een enkele andere ruiten, dan durfde Tinus wel een rik aan, vaak ging het goed, maar had de gevraagde maat ook niet zo’n beste kaarten dan ging het mis. Later noemden wij dit een Musters Rikske.
Ook is er jarenlang een rikclubje geweest met de families Kouwenberg, van Hulten en van Iersel, Kreitenmolenstraat 106, 108 en 110. Ook de moeder van garagehouder Jozef van Beurden sloot zich bij dit clubje aan.
Waren er te veel deelnemers dan was dit op zich geen ramp , men ging gewoon om de beurt stil zitten. De stilzitter kan dan mooi even koffie of een borreltje inschenken.
Er werd wekelijks een kwartje per persoon uitgelegd voor een gezellig avondje. Mari van Hulten was penningmeester en stuurde zonodig een aanmaning bij achterstand van contributiebetaling. Zo kreeg onze pa een aanmaning van 25 cent waarop hij naar het postkantoor ging om deze per postcheque aan Mari van Hulten te betalen. De kosten hiervan bedroegen 50 cent en Mari kon op het postkantoor zijn kwartje ophalen.

Ook werd later op de Boterbloem opnieuw met de buren een kaartclubje opgericht samen met de fam. Van de Berselaar en Koenen. Ons moeder had hiervoor een potje met kleingeld staan, centen. stuivers, dubbeltjes en kwartjes. Een gokverslaafde heeft hiervoor twee keer met succes ingebroken, hij had immers kleingeld nodig voor de diverse automaten.
Natuurlijk waren er vele andere kaartclubjes in Udenhout en omgeving. Het was ook gebruikelijk om door te speulen (doorspelen) men speelde kaart van het oude jaar naar het nieuwe jaar.

Er werd ook in groter verband gerikt, zo was er een kaartgezeldschap V.O.O. wat betekent Vrienschap Onder Ons. Deze club kwam twee wekelijks op zaterdagavond bijeen bij cafe Boschlust aan de Schoorstraat, later bij d’n Hak aan de Slimstraat. Men speelde wel met tien of meer tafeltjes, dus met meer dan 40 leden. De inleg voor zo’n avond was 50 cent en een cent per gespeeld punt. Dus voor zo’n twee gulden of iets meer kon men de hele avond kaarten, de consumpties uitgezonderd. Op zo’n kaartavond was een controleur aanwezig om bij een meningsverschil als scheidsrechter te fungeren.
De secretaris stuurde twee wekelijks een uitnodiging om naar de kaartavond te komen.
Via loting werden de teams samengesteld en op voorgedrukte lijsten de punten genoteerd.
De speler met de meeste punten haalde de eerste prijs en mocht dus als eerste een prijs uit kiezen. Deze prijzen bestonden uit textiel , zoals lakens met slopen, thee en handdoeken enz.
Mijn vader kocht deze in bij een stiefnichtje die met textiel op de markt stond. Voor het kaartseizoen kwam deze nicht, Mien van Berkom Putters uit Oss, met haar man en marktwagen bij ons thuis langs en werden de inkopen gedaan.
De textielprijzen waren bijzonder intrek speciaal bij de minder draagkrachtige en de kaarters met grotere gezinnen.
’s-Zondags na de Hoogmis werd de kas van V.O.O. opgemaakt en de centen geteld. Van de overschot werd gespaard voor de jaarlijkse teerdag. Het menu bestond jarenlang uit een halve of hele haan.
Kees van Iersel was jarenlang secretaris penningmeester van V.O.O. en regelde ook de jaarvergadering en de jaarlijkse kascontrole. Een van de leden merkte tijdens de jaarvergadring op dat zo’n kascontrole niets voorstelde. Hij werd prompt benoemd in de kascontrolecommissie en kreeg als taak alles nauwkeurig te controleren.
De kas klopte maar de man moest honderden centen tellen. Deze waren hiervoor een heel jaar opgespaard. V.O.O. vergat ook de kinderen van de leden niet, dus Sinterklaas was een vaste gast bij cafe Boschlust, voor ieder kind zat een leuk presentje in de zak van Zwarte Piet.

Er werd ook in groter verband gerikt, zo is er een actie geweest voor pater Jos van Gorp.
Pater van Gorp kwam om de zoveel jaren vanuit de missie naar Udenhout op vakantie. Hij probeerde dan veel geld te verwerven om mee terug te kunnen nemen naar zijn missie in Congo. Zodoende werd er dus een groot rikconcours georganiseerd bij cafe Boschlust. De opbrengst was voor pater van Gorp.

Jarenlang heeft ook de voetbalclub SVSSS rikavonden georganiseerd om geld bij elkaar te sprokkelen voor het jaarlijkse jeugdkamp. Vanaf 1964 werd er drie jaar gerikt bij cafe de Weijer, en later ook bij de mensen thuis. Dit ging zo door tot 2005. In de beste jaren speelde men met 70 tafeltjes of wel met 280 deelnemers. Om de eerlijkheid en de sportiviteit te waarborgen waren er zo’n 30 controleurs in touw om de boel in de gaten te houden. Er waren jaren dat men om en nabij de fl. 1000.00 ophaalde. Maar er is ook al die tijd voor de gezelligheid gespeeld.

Ik beloofde u wat technische termen in het begin van dit verhaal, ik gebruik hiervoor de riklijst van kaartvereniging V.O.O.
Rikken 13 slagen 15 punten.
Rikken 8 slagen 4 punten, iedere slag meer 1 punt.
Aas teruggeven 7 slagen, 6 punten iedere slag meer 1 punt. (de maat doet niet mee)
Solo 8 slagen, 9 punten, iedere slag meer 3 punten. (alleen)
Missere 0 slagen, 12 punten. (alleen)
Evant dans 10 slagen, 18 punten, iedere slag meer 3 punten. (alleen)
Open misere 0 slagen, 24 punten. (de misere speler legt zijn kaarten open op tafel)
Solo slim 13 slagen, 36 punten. (alleen)

Bij het niet halen van het gebodene kreeg men strafpunten, welke van de voorpunten afgetrokken dienden te worden.

Nog wat algemene termen;
Kleur bekennen; men moest altijd kleur bekennen, kwam de eerste speler met klaveren uit dan behoorden de andere spelers, indien mogelijk, klaveren bij te leggen.
Verzaken, het niet doen van kleur bekennen.
Troef, de rikker maakt zijn beste kaarten troef, deze kunnen alle andere kaarten overtroeven. Ook kon men voor de hele kaartavond b.v. harten troef maken, dan behoefde hierover geen misverstand te bestaan.
Geven, het uitdelen van de kaarten.
De gevraagde aas, de rikker vraagt een maat mee, hij zegt dan b.v. harten troef met klaveren aas. De medespeler met klaveren aas in zijn hand is dan maat.
Troela, de speler met drie azen in zijn hand moet rikken de speler met de vierde aas is maat.
Kapot spelen, de kaarten kapot spelen b.v. bij pieken wil zeggen dat men door de aard van
het spel de kaarten niet bij elkaar houdt.
Piek, 1 slag halen, (alleen) bij V.O.O. niet toegestaan.

Rikken, een Brabants spel, veel gespeeld, maar door de moderne tijd misschien achterhaald,
maar het heeft ongetwijfeld zijn stempel gedrukt op de Udenhoutse samenleving. Jarenlange
vriendschappen of ruzie’s zijn er door ontstaan, het heeft de geest gescherpt, de koude
winteravonden verdreven door warmte en gezelligheid.

M. v. Iersel

Zondag 3 februari is tijdens een doopviering Tom in onze geloofsgemeenschap opgenomen. Pastoor B. Sturkenboom ging in deze viering voor. Tom is de zoon van Joost en Inge van Iersel en het broertje van Jelle.

Tijdens de viering werd een bijzonder mooi doopkleed gebruikt. Dit doopkleed is al 150 jaar in de familie. Hiermee zijn al verschillende kinderen gedoopt.Een doopkleed met veel dierbare herinneringen. Het was een knusse, gezellige en sfeervolle viering.

Wij feliciteren dit gezin met hun prachtige zoon.

Bron: Parochieblad St. Catharina Parochie Nijkerk. Jaargang 43 nr. 2 februari/maart 2008

BIJ

HET OVERLIJDEN

VAN
HARRIE VAN IERSEL

GEBOREN TE UDENHOUT
24 JANUARI 1907

ZOON VAN
JOSEPHUS VAN IERSEL
EN
MARIA HELENA ROODKLIF

OVERLEDEN TE UDENHOUT
14 JANUARI 1926

14 januari 1926 overleden te Udenhout;
Harrie van Iersel
en Piet van Drunen.

Heden den vijftienden januari negentienhonderd zes en twintig verschenen voor mij, Ambtenaar van den burgerlijken stand der gemeente UDENHOUT:
Josephus van Iersel
oud negen en vijftig jaren, spoorwegbeambte
wonende te Udenhout vader van den overledene
en Gerardus van Drunen
oud negen en vijftig jaren , arbeider
wonende te Udenhout
die verklaarden, dat op den veertienden januari dezes jaars,
des namiddags ten vier ure, in deze gemeente is overleden:
Henricus Gerardus van Iersel
oud achttien jaren, timmerman
geboren en wonende te Udenhout
zoon van Josephus van Iersel voornoemd en van
Maria Helena Roodklif overleden.

Waarvan akte welke overeenkomstig de wet is voorgelezen.
J v. Iersel
G v Drunen J Vermeer

Heden den vijftienden januari negentienhonderd zes en twintig verschenen voor mij,
Ambtenaar van den burgerlijken stand der gemeente UDENHOUT:
Gerardus van Drunen
oud negen en vijftig jaren, arbeider
wonende alhier vader van den overledene
en Josephus van Iersel
oud negen en vijftig jaren, spoorwegbeambte
wonende alhier
die verklaarden dat op de veertiende januari dezes jaars,
des namiddags ten vier ure, in deze gemeente is overleden;
Petrus Johannes van Drunen
oud zestien jaren, arbeider
geboren en wonende te Udenhout
zoon van Gerardus van Drunen voornoemd en van
Hendrika Witlox zonder beroep te Udenhout.

Waarvan akte, welke in overeenkomstig de wet is voorgelezen,
G v Drunen
J v Iersel J Vermeer

HET NIEUWSBLAD VAN HET ZUIDEN Vrijdag 15 januari 1926

UDENHOUT
Vreselijk ongeluk
Twee jongens verdronken.
Bij het schaatsenrijden op de zoogenaamde leemputten achter de Steenfabriek St. Joseph
Zijn gistermiddag drie jongens door het ijs gezakt. Een hunner de ongeveer 18 jarige A.H.
wist zich nog te redden. Echter de 19-jarige H. v. I. en de 17 jarige P. v. D. zijn jammerlijk
verdronken. Hunne lijken zijn eenigen tijd daarna opgedregd. De deelneming met dit smartelijk ongeluk is algemeen. De droefheid van de zwaar beproefde ouders laat zich begrijpen.

Tot zover de officiële versie van het verhaal.
Volgens mijn vader, Kees van Iersel, mocht Harrie van zijn vader Sjef van Iersel niet gaan schaatsen. Maar de baas waar hij werkte stuurde de jongens, wegens gebrek aan werk, naar huis. Met de mededeling “Ga maar schaatsen jongens”. Dat was tegen geen dovemansoren gezegd. Dus trokken ze met z’n drieën naar de Leemputten, alwaar ze in een wak reden.

De jonge Anton Haen wist nog uit het water te komen doch was niet bij machte de andere jongens te redden. Of hij dit geprobeerd heeft is niet bekend, geruchten gaan dat hij in paniek naar huis is gerend. Anna van de Ven Bertens, met wie de fam. goede contacten had, vertelde mij dat Anton Haen zo rond vier uur door de Kreitenmolenstraat kwam gerend met een stijf bevroren jas. De school was net uit. Mogelijk heeft de Udenhoutse bevolking hem dit kwalijk genomen, ook dit laatste is niet met zekerheid te stellen. Anton Haen is later naar Amsterdam verhuisd en is daar een bakkerij annex frituurzaak begonnen. Met mijn vader ben ik daar nog verscheidene malen geweest.

Anton heeft altijd een foto bij zich gedragen van zijn overleden kameraden en tot op hoge leeftijd verdriet gehad van dit gebeuren. Hij zei altijd tegen zijn kinderen; “had ik maar een touw bij gehad dan had ik de jongens misschien nog kunnen redden “. Helaas heeft dit niet zo mogen zijn.
In ieder geval heeft de familie van Iersel hem niets kwalijk genomen, getuige latere foto’s van mijn vader met Wim en Anton Haen.

ter info:
Johannes van Iersel werd in 08-10-1849 koning van het gilde St. Sebastiaan te Udenhout. Op het koningsschild staat een schutter die de vogel neerhaalt. Als merkteken is een leeuwtje gebruikt met de toevoeging +2 , als jaartal is genoemd 1851, de initialen geven J.v.I. aan. Het schild is gemaakt door de heer van Roosmalen uit ‘s-Hertogenbosch. De tekst op het koningsschild luidt; Joh. van Iersel, boerenknecht, schiet den vogel regt, en nu ook wedeman schenk het vogeltje zo hij kan.